strona główna

Komentarze i opinie

Reformujmy łowiectwo, zanim będzie za późno

Reformujmy łowiectwo, zanim będzie za późno
Marzec 06 15:07 2020 Wydrukuj

Pan Witold Daniłowicz, radca prawny i myśliwy, wystąpił na łamach „Rzeczpospolitej” (12 grudnia 2019 r. w artykule „Popierajmy łowiectwo, zanim będzie za późno”) w obronie łowiectwa, twierdząc, że jest ono koniecznością. Główne uzasadnienie: „Dynamiczny wzrost liczebności populacji dzikich zwierząt powoduje szereg problemów na styku społeczeństwa, gospodarki i środowiska”. Jako naukowcy zaangażowani w ochronę przyrody i prowadzący badania nad zwierzętami (większość z nas również nad gatunkami łownymi), czujemy się w obowiązku sprostować podane przez pana Daniłowicza tezy. Tworzą one bowiem mylny obraz funkcjonowania populacji dzikich zwierząt, jak również funkcjonowania i zasadności gospodarki łowieckiej w jej obecnym kształcie.

 
Po pierwsze, przytoczone w artykule przykłady gatunków łownych, których populacje w Polsce rosną, mogą sprawiać wrażenie, że łowiectwo nie zagraża rodzimym gatunkom, a jedynie obniża ich zbyt wysoką liczebność. Autor nie wspomniał jednak o szeregu gatunków, których populacje w Polsce od dekad wyraźnie maleją i stały się już nieliczne, a mimo to zwierzęta te nadal są zabijane przez myśliwych. Na przykład cztery gatunki ptaków uznane obecnie za łowne: łyska, czernica, cyraneczka i głowienka, od lat zmniejszają liczebność na tyle poważnie, że Polski Komitet Krajowy Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody (IUCN) zaapelował o wykreślenie ich z listy gatunków łownych. Drastycznie w ciągu ostatnich dekad spada również liczebność zajęcy i kuropatw. Zauważają to sami myśliwi, a mimo to nadal strzelają do tych zwierząt i corocznie zabijają ich tysiące. Za wzrost liczebności ssaków kopytnych natomiast odpowiada nie zmniejszenie pozyskania łowieckiego – to akurat regularnie rośnie – ale m.in. ocieplenie klimatu (wpływające na zwiększenie dostępności biomasy roślinnej oraz przeżywalność zwierząt, szczególnie podczas coraz łagodniejszych zim), a także dokarmianie.

Po drugie, pan Daniłowicz wskazał gatunki, które rzeczywiście mogą generować szkody w gospodarce rolnej i leśnej, co sprawia wrażenie zasadności i pożyteczności łowiectwa. Nie wspomniał jednak o wielu gatunkach, które nie powodują szkód ani nie są w żaden inny sposób konfliktowe, a jednak polscy myśliwi je zabijają. Do takich zalicza się m.in. większość ptaków łownych. Na przykład słonki i jarząbki nie powodują strat ekonomicznych, ich populacje nie są zbyt liczne, a mimo to zabija się je w ramach polowań.

Po trzecie, autor wymienia szkody gospodarcze powodowane przez zbyt liczne, jego zdaniem, populacje kilku gatunków ssaków, a równocześnie całkowicie pomija rolę dokarmiania – ochoczo wykonywanego i propagowanego przez myśliwych – w zwiększaniu liczebności tych właśnie gatunków, szczególnie dzików. Zwierzętom tym dostarcza się ogromne ilości wysokokalorycznego, ale nieodpowiedniego dla nich pokarmu (np. kukurydzy, marchwi, chleba), co w nienaturalny sposób stymuluje ich rozrodczość. Efektem dokarmiania jest upośledzenie naturalnych mechanizmów regulujących płodność, a także przyzwyczajanie zwierząt do pożywienia, którego w lasach nigdy nie było. To z kolei może zwiększać szkody w uprawach rolnych. Dokarmianie może również zwiększać lokalnie presję zwierzyny na lasy gospodarcze, a skupianie się dużej liczby zwierząt wokół miejsc wykładania karmy podnosi ryzyko infekcji i inwazji pasożytniczych.

Po czwarte, autor z niepokojem opisuje wzrost liczebności saren, jeleni i dzików, nie wspomina jednak, że środowisko myśliwych wciąż podejmuje próby przywrócenia odstrzału wilków, które w naturalny sposób obniżają liczebność ssaków kopytnych. Obecność tych drapieżników wpływa również na zachowanie kopytnych, skutkiem czego robią one mniej szkód w lesie. Jeśli się twierdzi, że kopytnych jest za dużo, to należałoby wspomagać odbudowę populacji wilków, a nie próbować ponownie ją ograniczać. Tymczasem poza wspomnianymi próbami przywrócenia odstrzału i ukierunkowaną na to kampanią medialną środowisk myśliwych corocznie w Polsce są znajdowane wilki śmiertelnie postrzelone z broni myśliwskiej.

Po piąte, pan Daniłowicz przytaczając liczebność dzikich gatunków co do sztuki, tworzy całkowicie błędne wrażenie rzetelnej i precyzyjnej wiedzy na temat stanu i trendów populacyjnych zwierząt łownych. Prawda jest zupełnie inna: myśliwi nie znają liczebności ani zmian liczebności gatunków, na które polują. Liczby podawane przez nadleśnictwa i koła łowieckie (spływające następnie do GUS) trudno uznać za dokładne, gdyż sposób ich pozyskania opiera się nie na wiarygodnej metodzie naukowej, a jedynie na wysoce subiektywnych „obserwacjach całorocznych”. Co więcej, w przypadku szeregu gatunków myśliwi nie wiedzą, ile osobników zabijają, ponieważ nie podejmują nawet próby zbierania takich danych. Dostępne informacje o liczebności wspomnianych gatunków należy zatem traktować z dużą ostrożnością, mają bowiem spory margines błędu.

Po szóste, nawet te niedokładne dane rozpatrzone w szerszym kontekście pokazują stan skrajnie odmienny od tego, co sugeruje pan Daniłowicz, kiedy pisze, że dzikich zwierząt jest „za dużo”. A zatem wg GUS mamy w Polsce (około) 275 tys. jeleni, 920 tys. saren i 90 tys. dzików (nie 400 tys., jak podaje autor). Jednocześnie hodujemy (około) 12 mln świń, 6 mln bydła i 201 mln drobiu. W skali globalnej liczebność dzikich kręgowców spadła o ok. 60% od lat 70. ubiegłego wieku. Obecnie łączna masa hodowanego przez ludzi drobiu jest ponaddwukrotnie większa niż masa wszystkich dziko żyjących ptaków, a łączna masa wszystkich dzikich ssaków (wliczając wieloryby, słonie i inne wielkie zwierzęta) stanowi ok. 4% całkowitej masy wszystkich żyjących obecnie na ziemi ssaków – pozostałe 96% dzieli się między zwierzęta hodowlane (60%) i nas samych (36%). Tak ogromna liczba zwierząt hodowlanych w dużym stopniu przyczynia się do degradacji naszego środowiska życia, dostarczając przy tym ludzkości z pokarmem jedynie ok. 1/6 energii i 1/3 białka, a jednocześnie zajmując ponad 3/4 terenów rolniczych. W obliczu globalnego kryzysu klimatyczno-ekologicznego potrzebujemy zatem znacznie zmniejszyć liczebność zwierząt hodowlanych, a nie liczebność żyjących pod wciąż rosnącą presją cywilizacji dzikich gatunków.

Powyższe argumenty nie wyczerpują listy zastrzeżeń i wątpliwości związanych z obecnie funkcjonującym w Polsce modelem łowiectwa. Nie odmawiamy łowiectwu potencjalnie pomocniczej roli w racjonalnym gospodarowaniu zasobami przyrodniczymi i łagodzeniu konfliktów na linii człowiek–dzikie zwierzęta. Uważamy jednak, że obecny model gospodarki łowieckiej nie spełnia kryteriów racjonalnego, zrównoważonego i opartego na wiedzy zarządzania. Przeciwnie, współczesne łowiectwo nie realizuje szeregu ważnych funkcji (takich jak rzetelny monitoring liczebności populacji czy redukcja gatunków obcych), a w ekstremalnych przypadkach (np. gdy myśliwi celowo lub przypadkowo zabijają zwierzęta z gatunków chronionych) wręcz przyczynia się do trwającego zaniku różnorodności biologicznej. Model łowiectwa musi zatem się zmienić i zacząć uwzględniać aktualną wiedzę na temat dzikiej przyrody. Musi też brać pod uwagę oczekiwania społeczne, gdyż całe społeczeństwo, a nie tylko myśliwi, ma prawo głosu w tej sprawie – a społeczna akceptacja dla zabijania dzikich zwierząt, szczególnie w ramach polowań rekreacyjnych i dla pozyskania trofeów, maleje na całym świecie, w tym w Polsce. Na apel Witolda Daniłowicza o poparcie dla łowiectwa odpowiadamy zatem apelem o jego pilną i głęboką reformę.
 
Dr Piotr Bentkowski (Institut Pierre Louis d’Epidémiologie et de Santé Publique, Paryż)
Dr hab. Michał Żmihorski, prof. PAN (Instytut Biologii Ssaków PAN)
Dr hab. Rafał Kowalczyk, prof. PAN (Instytut Biologii Ssaków PAN)
Dr hab. Zofia Prokop (Wydział Biologii UJ, Nauka dla Przyrody)
Dr hab. Paulina Kramarz, prof. UJ (Wydział Biologii UJ, Nauka dla Przyrody)
Dr hab. Krzysztof Schmidt, prof. PAN (Instytut Biologii Ssaków PAN)
Dr Barbara Pietrzak (Wydział Biologii UW, Nauka dla Przyrody)
Prof. dr hab. Joanna Pijanowska (Wydział Biologii UW, Nauka dla Przyrody)
Prof. dr hab. Piotr Skubała (Wydział Nauk Przyrodniczych UŚ, Nauka dla Przyrody)
Dr hab. Przemysław Chylarecki, prof. PAN (Muzeum i Instytut Zoologii PAN)
Dr hab. inż. Robert Mysłajek (Wydział Biologii UW)

Fot. ADP

wszystkie artykuły

Przeczytaj również

dodaj komentarz

0 komentarzy

Napisz komentarz

Uwaga! Aby dodać komentarz, musisz posiadać konto w serwisie braclowiecka.pl oraz być zalogowanym.