Sto lat zrzeszenia. Międzywojenny PZŁ (cz. II)

Maj 10 15:22 2023 Wydrukuj

W 1936 r. zarejestrowano stowarzyszenie Polski Związek Łowiecki i od razu przystąpiono do prac nad nowelizacją prawa łowieckiego. Dzięki respektowaniu przepisów przez naszych myśliwych Polska tryumfowała na Międzynarodowej Wystawie Łowieckiej w 1937 r. w Berlinie.

Na mocy decyzji Komisarza Rządu z 5 grudnia 1936 r. do rejestru stowarzyszeń i związków pod numerem 454 wpisano stowarzyszenie Polski Związek Łowiecki. Decyzja Komisarza Rządu o jego zarejestrowaniu nie zawierała tak jak w 1929 r. klauzuli: „dawniej »Polski Związek Stowarzyszeń Łowieckich«”.

Pół roku później, 14 czerwca 1937 r., decyzją Komisarza Rządu na m. st. Warszawę zatwierdzono uzupełnienie do § 61 Statutu PZŁ, w brzmieniu:

Oficerowie i podoficerowie służby stałej nie polegają Sądom Łowieckim, a postępowanie ich niezgodne z etyką myśliwską winno być przekazywane do rozpatrzenia właściwym władzom wojskowym.
Ten sam przepis dotyczy oficerów i podoficerów policji państwowej i straży granicznej.

Nowela prawa łowieckiego

W 1937 r. władzom państwowym została przedłożona nowelizacja prawa łowieckiego. Zatrzymam się tylko przy noweli dotyczącej stowarzyszenia PZŁ i przedstawię ją w bardzo dużym skrócie.

Związek uważał, że dzierżawcą polowania może być tylko członek PZŁ lub stowarzyszenie złożone wyłącznie z członków tegoż Związku. Karty łowieckie otrzymywali członkowie PZŁ uprawnieni do polowania z tytułu posiadania obwodu łowieckiego własnego czy też z tytułu wzięcia polowania w dzierżawę. Dokumenty te wydawał PZŁ za pośrednictwem swoich organów wojewódzkich lub powiatowych według miejsca zamieszkania osoby ubiegającej się o kartę łowiecką.

Po rozdziale III do rozporządzenia o prawie łowieckiem został dodany rozdział IIIa zatytułowany „Polski Związek Łowiecki” o następującej treści:

Art. 54c. W celu zrzeszenia wszystkich myśliwych tworzy się Polski Związek Łowiecki.
Nazwa „Polski Związek Łowiecki” służy jedynie organizacji utworzonej na podstawie postanowień niniejszego rozporządzenia.

Art. 54d. Do zadań Polskiego Związku Łowieckiego należy:
a) przedstawicielstwo i obrona interesów łowiectwa;
b) samodzielne przedsiębranie w granicach obowiązujących przepisów prawa środków w zakresie popierania łowiectwa;
c) wykonywanie czynności poruczonych przez władze państwowe;
d) czuwanie nad ochroną zwierzyny i prawidłowym wykonywaniem polowania.

Art. 54e. Polski Związek Łowiecki jest osobą prawną i działa na podstawie niniejszego rozporządzenia oraz statutu, nadanego przez Ministra Rolnictwa i Reform Rolnych w porozumieniu z Ministrem Spraw Wewnętrznych.
O każdej zmianie statutu postanawia Minister Rolnictwa i Reform Rolnych w porozumieniu z Ministrem Spraw Wewnętrznych. (…)

Art. 54g. Zasadnicza roczna składka członkowska nie może przewyższać połowy opłaty stemplowej za roczną kartę łowiecką.

Art. 54h. Członkowie Związku dzielą się na członków nadzwyczajnych, zwyczajnych i honorowych. (…)

Art. 54j. Do władz i organów Związku mogą być wybierani jedynie członkowie zwyczajni.

Art. 54k. Nadzór nad działalnością Związku oraz kontrolę nad wykonaniem budżetu i rachunkowością Związku sprawuje Minister Rolnictwa i Reform Rolnych.

Art. 54l. Minister Rolnictwa i Reform Rolnych zatwierdza prezesa i budżet Związku.
Nadto Minister Rolnictwa i Reform Rolnych może:
a) dokonywać zmian w budżecie Związku;
b) delegować na posiedzenia władz i organów Związku swoich przedstawicieli;
c) rozwiązywać organy wykonawcze Związku w razie naruszenia prawa, postanowień statutu lub niewykonywania statutem przewidzianych obowiązków;
d) uchylać uchwały władz i organów Związku niezgodne z prawem lub statutem Związku;
e) obniżać wysokość dodatkowych składek, nałożonych na członków zwyczajnych.

Berliński tryumf

Największym, jak mi się wydaje, osiągnięciem Związku w okresie międzywojennym, możliwym dzięki respektowaniu przez myśliwych obowiązującego prawa łowieckiego, reguł prawidłowej hodowli i ochrony zwierzyny oraz zasad etycznego polowania, był tryumf naszego łowiectwa na Międzynarodowej Wystawie Łowieckiej w 1937 r. w Berlinie. W pokazie wzięły udział 52 państwa reprezentujące wszystkie kontynenty. Polsce przyznano odznakę honorową za najlepszy zbiór trofeów łowieckich.

Poszczególne trofea były wyceniane według punktacji CIC i otrzymywały złote tarcze oraz złote, srebrne i brązowe medale. Nasi myśliwi zdobyli 34 złote tarcze, podczas gdy przedstawiciele pozostałych 10 krajów europejskich biorących udział w wystawie otrzymali ich w sumie 89. Dostaliśmy je za: urożenie żubra (1), rosochy łosi (4), poroża jeleni (2), skórę niedźwiedzia (1), skóry rysi (3), skóry wilków (2), oręże dzików (6) i parostki saren (15). Oprócz złotych tarcz nasi myśliwi uzyskali za swoje trofea 334 medale, w tym 89 złotych.

Aktywność działaczy

W okresie międzywojennym działacze związkowi nie tylko podejmowali próby wzięcia wszystkich myśliwych w karby organizacyjne oraz tworzenia struktur związkowych na poszczególnych szczeblach administracyjnych państwa w celu współdziałania na niwie łowieckiej, lecz także starali się ułatwiać codzienne życie myśliwych. Zdołano m.in.:

• znieść podatek luksusowy od broni myśliwskiej,

• wspólnie z administracją rządową opracować normy strefowego podatku od wykonywania polowania,

• opracować wzorowy statut i regulamin kółek łowieckich,

• opracować wzorowy statut spółki łowieckiej,

• opracować wzór umowy na dzierżawę prawa polowania,

• uzyskać prawo przewozu psów myśliwskich kolejami w wagonach osobowych ze zniżką jak za 20 kg bagażu,

• powołać stację badawczą dla broni myśliwskiej i sportowej.

Urządzano wystawy trofeów łowieckich i konkursy psów myśliwskich. Poszczególne centrale Związku powoływały specjalne sekcje i komisje, np. sekcję ochrony i hodowli łosia, sekcję ochrony niedźwiedzia, sekcję ochrony i hodowli jelenia czy sekcję ochrony pardwy.

Według wyliczeń PZŁ z samych opłat z tytułu wydawania kart łowieckich Skarb Państwa pobrał ok. 5 mln zł, a państwo w tym czasie wydało może 1/50 tej kwoty na cele łowiectwa, w tym na działalność organizacyjną Związku. Przed wybuchem wojny w PZŁ było stowarzyszonych ok. 10 500 myśliwych, co stanowiło zaledwie 20% osób posiadających ważne karty łowieckie.
 

Prorocze słowa

Na zakończenie tego skrótowego opisu działalności PZŁ w okresie międzywojennym przytoczę prorocze przemyślenia Walentego Garczyńskiego, redaktora naczelnego „Łowca Polskiego”. Fragmenty pochodzą z tekstu „Zadania i cele łowiectwa polskiego oraz drogi jego rozwoju”, opublikowanego w kalendarzu myśliwskim PZŁ na 1939 rok.

(…) hodowanie nadmiernych ilości zwierzyny w sposób odbijający się szkodliwie na rolnictwie i leśnictwie nie jest ani pożądane, ani dopuszczalne. (…)

Zorganizowane łowiectwo potrafi wprowadzić dobre obyczaje i stosowanie właściwych metod hodowlanych, potrafi też wywalczyć należyte ustosunkowanie się do spraw łowieckich zarówno władz państwowych, jak i całego społeczeństwa.

Jeden jest jednak kardynalny warunek istnienia łowieckich organizacyj wszystkich krajów. Muszą one być apolityczne. Nie mogą być terenem politycznych ścierań ani stać się narzędziem propagandy jakiegoś jednego, zwycięskiego kierunku. Jedyną, nie tylko dopuszczalną, ale i konieczną tendencją ich winno być dążenie do zachowywania i przekazywania zwierzostanów swego kraju dalszym pokoleniom, utrzymanie, a nie roztrwonienie tego bogactwa narodowego, jakiem są jego zwierzostany i fauna. Wprowadzanie do organizacyj łowieckich tendencji politycznych prowadzi prostą drogą do skierowania ich rozwoju i działalności na niewłaściwe tory, do wysuwania na czołowe stanowiska tych organizacyj nie ludzi, którzy w dziedzinie łowiectwa mają najwięcej do powiedzenia i zrobienia, a ludzi z zadaniami łowiectwa częstokroć nic albo niewiele mających wspólnego.

Zapomnienie czy też nieusłuchanie tych przestróg przez działaczy związkowych w następnych latach doprowadziło do sytuacji, w jakiej znajdują się obecnie nie tylko nasze zrzeszenie, lecz także gospodarka łowiecka w naszym kraju.

Krzysztof Morow, Fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe (fragment ekspozycji łowieckiej w dziale polskim podczas Międzynarodowej Wystawy Łowieckiej w 1937 r. w Berlinie)