Lustracja w kole – pułapka na wyborczym walnym zgromadzeniu

Kwiecień 29 12:13 2022 Wydrukuj

Należy się spodziewać, że po formalnym ogłoszeniu odwołania stanu zagrożenia epidemicznego w całej Polsce odbędą się wyborcze walne zgromadzenia kół łowieckich. Przy tej okazji warto przypomnieć o dodatkowych wymogach proceduralnych związanych z lustracją. Kilka praktycznych wskazówek, które zamieszczam poniżej, pozwoli uniknąć lustracyjnych pułapek przy przeprowadzaniu wyborów do organów kół.

20 marca 2020 r. oficjalnie wprowadzono w Polsce stan epidemii, który trwa nieprzerwanie do dziś. Nadzwyczajna sytuacja wymusiła zmiany w Prawie łowieckim. Zgodnie z art. 33e tej ustawy kadencje organów PZŁ oraz organów koła łowieckiego uległy z mocy prawa przedłużeniu o okres trwania stanu epidemii, stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu nadzwyczajnego. Wybory do tych organów nie mogą się odbyć wcześniej niż przed upływem 30 dni od dnia formalnego zakończenia tych stanów na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Przedłużone kadencje organów PZŁ oraz kół wreszcie ulegną wtedy zakończeniu. Daje się już przecież odczuć zmęczenie, uzasadnione pracą w trudnym czasie zarazy, walką z ASF-em oraz niepewnością związaną z przedłużeniem umów dzierżawy obwodów. Należy się spodziewać, że po formalnym ogłoszeniu odwołania stanu zagrożenia epidemicznego w całej Polsce odbędą się wyborcze walne zgromadzenia kół łowieckich. Przy tej okazji warto przypomnieć o dodatkowych wymogach proceduralnych związanych z lustracją. Kilka praktycznych wskazówek, które zamieszczam poniżej, pozwoli uniknąć lustracyjnych pułapek przy przeprowadzaniu wyborów do organów kół.

Złożenie oświadczeń

Zgodnie z art. 33d ustawy Prawo łowieckie w skład organów PZŁ, a także w skład zarządu koła łowieckiego lub komisji rewizyjnej nie może wchodzić osoba urodzona przed dniem 1 sierpnia 1972 r., która była pracownikiem, funkcjonariuszem lub żołnierzem organów bezpieczeństwa państwa lub współpracowała z tymi organami. Oznacza to, że kandydaci do zarządu koła oraz do komisji rewizyjnej, ale tylko ci urodzeni przed 1 sierpnia 1972 r., muszą przed przeprowadzeniem wyborów złożyć oświadczenia lustracyjne. Są one składane na ręce przewodniczącego obrad w chwili wyrażenia zgody na kandydowanie. Nie mogą to być oświadczenia ustne, należy koniecznie zachować formę pisemną. Wystarczy wypełnić i podpisać formularz oświadczenia, którego wzór stanowi załącznik do ustawy o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944–1990 oraz treści tych dokumentów. Warto pamiętać, że złożenie oświadczenia lustracyjnego powoduje wygaśnięcie obowiązku robienia tego ponownie w razie późniejszego kandydowania. W takim przypadku składa się tylko informację o uprzednim złożeniu oświadczenia lustracyjnego. Wzory tych oświadczeń są powszechnie dostępne w internecie. Warto je przygotować przed walnym zgromadzeniem, aby umożliwić zainteresowanym ich wypełnienie i złożenie.
 
Należycie wypełnione i podpisane oświadczenia lustracyjne kandydaci przekazują przewodniczącemu obrad. Treści oświadczeń nie upublicznia się obecnym. Można je umieścić w kopertach i zakleić przy prowadzącym zgromadzenie. Wszystko to powinno znaleźć odzwierciedlenie w protokole walnego, co pozwoli uniknąć jakichkolwiek wątpliwości w tej kwestii. Pamiętajmy, że oświadczenia muszą zostać odebrane od kandydatów, jeszcze zanim dojdzie do przeprowadzenia wyborów. Jeżeli kandydat zobowiązany do poddania się procedurze lustracyjnej uchyla się od obowiązku złożenia stosownego oświadczenia lub informacji, to przewodniczący obrad, jako zobowiązany do czuwania nad prawidłowością walnego zgromadzenia, ma prawo odsunąć daną osobę od udziału w wyborach.
 
Po zakończeniu obrad oświadczenia powinny zostać niezwłocznie przekazane do Biura Lustracyjnego Instytutu Pamięci Narodowej. Może to zrobić zarząd koła po zakończeniu walnego zgromadzenia. Ze względów organizacyjnych w przekazywaniu oświadczeń może też pośredniczyć właściwy zarząd okręgowy PZŁ, ale zgodnie z prawem obowiązek ich przekazania spoczywa na organie, który dokonał wyboru, czyli na walnym zgromadzeniu. Ponieważ walne zgromadzenie jest organem działającym doraźnie, w praktyce wypełnienie tego obowiązku spoczywa na zarządzie koła.

Gdy zabraknie oświadczenia

Sankcją za niezłożenie oświadczenia lustracyjnego w chwili wyrażenia zgody na kandydowanie jest bezwzględna nieważność wyboru danego kandydata. Oznacza to, że taki ktoś w ogóle nie staje się członkiem zarządu koła ani komisji rewizyjnej i nie ma prawa uczestniczyć w żadnych czynnościach tych organów. Zarząd okręgowy stwierdzi nieważność uchwały o wyborze takiej osoby w trybie nadzoru od momentu jej podjęcia, czyli ex tunc, ze skutkiem wstecznym. Ta kwalifikowana wadliwość nie podlega późniejszemu uzupełnieniu, np. przez przedłożenie oświadczenia na kolejnym walnym.
 
Pamiętajmy jednak, że osoba nieważnie wybrana do zarządu koła albo komisji rewizyjnej, na której ciążył obowiązek złożenia oświadczenia lustracyjnego, a która tego nie zrobiła, np. przez omyłkę lub roztargnienie, nie traci prawa do ubiegania się o ponowny wybór w przyszłości, o ile złoży oświadczenie przed ponownym kandydowaniem. Wymaga to jednak zwołania kolejnego walnego zgromadzenia w celu przeprowadzenia wyborów uzupełniających, co się wiąże z dodatkowymi kosztami, nie mówiąc już o niepotrzebnej stracie czasu. Można tego uniknąć, korzystając z kilku praktycznych wskazówek zawartych w niniejszym artykule. I choć sam problem lustracji nie dotyczy bezpośrednio myśliwych urodzonych po 1 sierpnia 1972 r., to również oni muszą się dobrze orientować w pułapkach proceduralnych, które się z tym wiążą. Będą przecież organizować oraz prowadzić walne zgromadzenia, przyjmować oświadczenia lustracyjne, a także czuwać nad prawidłowością przeprowadzenia wyborów do organów koła. Muszą więc wiedzieć, jak uniknąć poważnych konsekwencji drobnego zaniedbania, jakim jest niezłożenie przez kandydata stosownego oświadczenia.

Obowiązek nie dla wszystkich

Warto dodać, że zakaz pełnienia funkcji w zarządzie koła łowieckiego i w komisji rewizyjnej przez osoby związane z byłym aparatem represji został wprowadzony 1 kwietnia 2018 roku. Aby uniknąć zamieszania w trakcie kadencji, zdecydowano jednocześnie, że osoby już wcześniej wybrane i wchodzące w skład wymienionych organów koła oraz organów PZŁ w chwili wejścia w życie zakazu nie muszą się poddawać procedurze lustracyjnej. Ten obowiązek dotyczy wyłącznie osób wybranych już po 1 kwietnia 2018 r., choćby w drodze wyborów uzupełniających. Nie istnieje więc – wbrew stanowisku prezentowanemu przez IPN – obowiązek składania oświadczeń lustracyjnych przez osoby wybrane przed tą datą. Byłoby to nie tylko sprzeczne z zasadą państwa prawnego ustanowioną w art. 2 Konstytucji RP, lecz także nielogiczne. Przecież obowiązek złożenia oświadczenia lustracyjnego powstaje z chwilą wyrażenia zgody na kandydowanie do danego organu, nie później, a w momencie kandydowania do zarządu koła czy komisji rewizyjnej przed wejściem w życie zmian takiego obowiązku nie było.