Stanowisko TSUE dotyczące zakazu używania amunicji ołowianej

Grudzień 23 08:15 2024 Wydrukuj

Mimo poważnych zastrzeżeń metodologicznych Rozporządzenie z 25 stycznia 2021 r. zmieniające załącznik XVII do rozporządzenia (WE) nr 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH) w odniesieniu do ołowiu w amunicji śrutowej na obszarach wodno-błotnych lub wokół nich wprowadziło w całej UE na obszarach wodno-błotnych oraz w obrębie 100 m od nich zakaz oddawania strzałów amunicją śrutową o zawartości ołowiu równej lub większej niż 1% masy oraz zakaz noszenia takiej amunicji podczas strzelania na obszarach wodno-błotnych lub w drodze na strzelanie na takich obszarach.
Aby utrudniać omijanie zakazu, w rozporządzeniu przewidziano, że jeśli ktoś nosi amunicję śrutową na obszarach wodno-błotnych lub w obrębie 100 m od nich podczas strzelania lub w drodze na strzelanie, to uznaje się to za strzelanie na obszarach wodno-błotnych, chyba że taka osoba może wykazać, że jest to inny rodzaj strzelania.

Wobec kontrowersji zarówno co do uzasadnionych naukowo motywów wprowadzenia tego rodzaju ograniczeń, jak i wątpliwości dotyczących rzetelności procedowania, polska organizacja Firearms United Network wraz z kilkoma jej członkami wnieśli do Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich (TSUE) skargę przeciwko Komisji Europejskiej, podnosząc 14 zarzutów. Wśród najważniejszych znalazła się nierzetelność raportu, na którym zostało oparte rozporządzenie, z uwagi na jego stronniczość i wybiórcze stosowanie źródeł naukowych, a także przyjęcie zbyt szerokiej definicji obszarów wodno-błotnych.

Wyrokiem z 21 grudnia 2022 r. (…) Sąd Unii Europejskiej oddalił skargę, uznając zarzuty za nieuzasadnione. Wcześniej nie zgodził się na powołanie biegłego z zakresu toksykologii i gleboznawstwa, balistyki, materiałoznawstwa, budowy i eksploatacji broni palnej oraz z zakresu łowiectwa, który odpowiedziałby na szereg pytań dotyczących ołowiu, amunicji ołowianej i innych rodzajów amunicji bezołowiowej, celem dokonania analizy dokumentacji sporządzonej przez Europejską Agencję Chemikaliów (ECHA).

Z takim rozstrzygnięciem nie pogodzili się skarżący, którzy z dużą determinacją wnieśli odwołanie, zarzucając m.in. niesłuszne oddalenie wniosku o opinię biegłych. Wskazali także na przeinaczenie wielu okoliczności i dokumentów przedstawionych przez wnoszących odwołanie przed sądem. Ostatni zarzut odwoławczy dotyczył naruszenia szeregu przepisów prawa pierwotnego. Niestety i tym razem autorzy skargi natrafili na mur niezrozumienia oraz fascynacji modelem kompetencyjnym, w którym to nie organ udowadnia, że miał rację, wprowadzając określony zakaz, lecz to na niezadowolonej z tej regulacji jednostce spoczywa ciężar wykazania, że organ nie miał racji.

(…) TSUE uznał, że odwołanie ogranicza się do kwestii prawnych. Zdaniem organu odwoławczego skarżący nie wskazali z wymaganą dokładnością, jakie dowody i w jaki sposób zostały przeinaczone przez sąd. W efekcie zarzuty pierwszy i drugi, dotyczące odmówienia uzyskania opinii biegłych oraz przeinaczenia okoliczności faktycznych i dokumentów, zostały w całości odrzucone.

Co do zarzutu trzeciego, czyli dowolnej interpretacji definicji obszarów wodno-błotnych, (…) sąd odwoławczy podzielił stanowisko sądu pierwszej instancji. Jedyną pociechę w tej sytuacji stanowiło zaakcentowanie w wyroku z 2022 r. intencji towarzyszących wprowadzeniu ograniczeń w zakresie amunicji ołowianej, którymi była ochrona ptactwa wodnego. Dzięki takiej interpretacji TSUE z definicji obszarów wodno-błotnych wyeliminowane zostały kałuże, które nie stanowią ptasich siedlisk. Ta argumentacja z pewnością pohamuje zapędy ekologicznych aktywistów i niektórych urzędników gotowych każdy zmoczony deszczem obszar postrzegać jako teren wodno-błotny, byle tylko uderzyć w myśliwych.

Bardziej skompilowany wywód dotyczył twierdzenia skarżących, że rozporządzenie narusza zasadę domniemania niewinności (…). Przepis pkt 11 akapit drugi lit. c) drugiej kolumny pozycji 63 załącznika XVII do rozporządzenia REACH stanowi bowiem, iż w przypadku stwierdzenia, że ktoś nosi amunicję śrutową na obszarach wodno-błotnych lub w obrębie 100 m od nich podczas strzelania lub w drodze na strzelanie, to uznaje się to za strzelanie na obszarach wodno-błotnych, chyba że ta osoba może wykazać, iż jest to inny rodzaj strzelania. W ocenie TSUE taka regulacja nie stanowi jednak domniemania winy w zakresie strzelania amunicją wykonaną z ołowiu na podstawie samego stwierdzenia przemieszczania się na obszarach wodno-błotnych lub wokół nich przez osobę noszącą taką amunicję. Ten punkt (…) ma – zdaniem TSUE – zastosowanie wyłącznie do zakazu noszenia ołowianej amunicji śrutowej podczas strzelania na obszarach wodno-błotnych lub w drodze na strzelanie na obszarach wodno-błotnych (…). Nie dotyczy natomiast odrębnego zakazu – (…) oddawania strzałów ołowianą amunicją śrutową na obszarach wodno-błotnych lub w obrębie 100 m od nich. W konsekwencji wspomniane domniemanie znajduje zastosowanie tylko wtedy, gdy organ odpowiedzialny za stosowanie rozporządzenia REACH stwierdzi, że z faktycznych okoliczności, takich jak noszenie broni śrutowej i innego sprzętu nadającego się do tego celu wynika, iż dana osoba uprawia strzelectwo w czasie zaistnienia tych okoliczności. W związku z tym TSUE doszedł do wniosku, że sporne rozporządzenie nie ustanawia domniemania, w myśl którego uważałoby się, że osoby, które mają przy sobie ołowianą amunicję śrutową na obszarach wodno-błotnych, oddały strzały taką amunicją.

(…) Uzasadnienie orzeczenia TSUE mimo wszystko przystopowało nieco nadzieje radykałów ekologicznych. Wbrew ich oczekiwaniom wykluczyło bowiem traktowanie wszelkich mokrych terenów jako obszarów wodno-błotnych, na których nie wolno używać amunicji ołowianej. Ściśle zinterpretowało również sens zawartego w rozporządzeniu domniemania prawnego, dzięki czemu myśliwi przebywający na terenach wodno-błotnych z amunicją ołowianą nie mogą być traktowani, jakby nią strzelali. Mogą się zatem czuć bezpiecznie, jeśli w takich miejscach lub w ich pobliżu poza amunicją ołowianą będą mieli przy sobie np. śruty stalowe, których planowali używać.

Miłosz Kościelniak-Marszał, Fot. rodimovpavel/ Adobe Stock
Pełną treść artykułu można znaleźć na łamach BŁ 1/2025.